रोग सम्बधि मेरो बिचार,कोरोना भाइरस पनि को एक प्रकार को रुघाखोकि हो।. रुघाखोकि पनि एक मानिस बाट अरु मानिसहरुमा सर्दछ तर रुघाखोकिलाइ सामान्या लिइन्छ् कुनै पनि प्रकार का रोगहरुलाइ सामान्या लिनु हुदैन। हामिले रुघखोकि नलागोस भनेर बिभिन्न प्रकार का उपाय अपनाउदै आएका पनि छै. जस्तै उमाले को तातो पानि खाने, चिसो बाट बच्ने, शरिरलाइ न्यानो बनाउने, झोलिलो र तागतिलो खाने कुराखने,अरु सन्ग भेट घाट कम गर्ने र बोल्दा हाछिउ गर्दा माक्स लगाउने आदि. अस्तै ऊपाय अपनाएर केहि हद सम्म कोरोना भाइरस बाट पनि बच्न सकिन्छ. यदि रुघाखकि पनि बिग्रियो भने बिभिन्न प्रकार का समस्या, जस्तै Sinusitis, Pharyngitis, Pnumonia, Asthma र Acute Ear Infection, आदि रोग जटिल हुदै गएर बाल बच्चा, युवा – युवति र बुढा – बुढि को मिर्तु पनि हुने गर्दा छ। सबै भन्दा पहिले रोग लाग्न नदिम तर सत्रक ता अपनाउदा अपनाउदै पनि रोग लागिहाले छ भने नडराइ,मनोबल नघटै चिकित्सक, स्वस्थ्यकर्मि संग सल्ला सुजाब लिन सकिन्छ. ।बिभिन्न प्रकारका रोग बाट बच्ने उपाए फरक फरक खाल कै छन तर कोरोना लाग्न भन्दा पहिले र लागि सके पछि के गर्ने के नगर्ने भनेर WHO, नेपाल सरकार, स्थानिय सरकार, चिकित्सक, स्वथ्यकर्मि, बिभिन्न सन्घ सस्थाका स्वयसेवक बाट थाहा पाउनु भएकै छ।. मैले बुजेको अनुसार हामिले अहिले को अबस्थामा कोरोना भाइरस लागे पनि नलागे पनि कस्ले के गर्ने कस्ले के नगर्ने;
• अरु संग भेटे पछि, कुनै पनि प्रकार का सामान छोइ सकेपोछि, काम गरि सके पछि, खाना खानु भन्दा अघि र चर्पि गै सके पछि राम्रो संग राम्रो सबुन पानि ले नियमित रुपमा हात धुने.
• Sanitizer प्रयोग गर्ने.
• सफा र उमालेको पानि मात्र प्रयोग गर्ने.
• सके सम्म कुनै पनि भिड्भाड मा र कोइ कसैलाइ भेट्घाट नगर्ने तर गर्नै परेमा माक्स लगाएर सत्रक का साथ सामाजिक दुरि कायम गरि काम र कुराकानि गर्ने.
• राम्रो संग पकाएका र पाकेका ताजा खाना, खाने कुरा र गेडागुडि को झोल खाने.
• आफ्नो नियमित खाने बिभिन्न प्रकारका रोग को औषधि खाने र चेक जाच गराइ राख्ने.
• जिण रोग का बिरामिले आफ्नो रोग, औषधि र खाने कुरा मा बिशेष ध्यान दिने.
• नियमित रुप मा घर मै शारिरिक ब्याम गर्ने.
• कुनै पनि प्रकार का स्वास्थ्य समस्या देखिए मा नजिक को Hospital, PHC, Health Post, र Clinic आदि मा सम्पर्क गर्ने वा त्यहा जाने र सल्ला सुझाब लिने.
• जाड, रक्सि, धुम्रपान तथा सुर्तिजन्य पधार्थ नखाने. आत्माबल वा मनोबल नघटाउने
• Hospital को होस या घर को Quarantine मा जता बसे पनि बिरामिले चिकित्सक र पारामेडिक्स ले भने बमोजिम सल्लाह मान्ने र दिएको औषधि नियमित खाने.
• कोहि कसैको हल्ला को पछि नलाग्ने.
• कुनै पनि बिरामिलाइ चिकित्सक वा पारामेडिक्स ले उपचार गर्न नसके को अबस्थामा सल्ला दिएर पाइ पर्ने ठाउ मा Refer गर्ने.
• कुनै पनि बिरामि वा बिरामि का आफ्न्त ले, माथि तह का कर्मचारि र नेता ले, काम गरि रहेका चिकित्सक, पारामेडिक्स, नर्स, र अरु कर्मचारि लाइ डर र धम्कि नदिने.
• कुनै पनि प्रकार का कर्मचारि, चिकित्सक, पारामेडिक्स र नर्स ले बिरामि को मनोबल घट्ने प्रकार का सल्ला, सुझब, काम लाग्ने
(लेखक)सामान्य चिकित्सक चन्द्र बहादुर धराला
 त्रिपुरासुन्दरि – ३, डोल्पा (हाल बुटवल – ११, रुपन्देहि)
 Working at L.P.H (Temporary Corona Hospital Butwal – 10, Rupandehi)