रामबहादुर बानियाँ। वि.सं. २०३६—३७ सालतिर पोखराको बाटुलेचौर क्षेत्रमा ज्यादै कम गाडी चल्थे । गाडीमा गण्डकी बोर्डिङ स्कूलको पछाडि ट्रली भएको “ल्याण्ड रोभर” मोटर चल्थ्यो भने मोटर बाइक, गण्डकी बोर्डिङ्गमा कार्यरत “बक्तर” ले चलाउँथे केहि टुरिस्टहरुले छिट पुट रुपमा यदा कदा मात्रै चलाउँथे । त्यतिबेला ‘मोटरसाइकल’ नभनी ‘भटभटे’ भनिन्थ्यो । यस्ता ‘भटभटे’ स्थानिय मानिसहरुको १÷२ वटा मात्र चल्थे । जसमध्ये १ जना हुनुहुन्थ्यो ‘शिव कुमार थापा’ ।
मेरो बुबासँग उहाँको पुरानो चिनापर्ची रहेछ । बुबाले भन्नुहुन्थ्यो “उहाँ प्रहरीको जुनियर अफिसर हुनुहुन्छ र प्रहरी सेवाकै क्रममा एउटा हिमालको सफल आरोहण गर्नु भएको छ र राजाबाट पुरस्कृत पनि हुनु भएको छ । हिमाल चढ्नु एउटा साहसिक कार्य हो , यो चानचुने र सबैको वहशको विषय पनि थिएन । बुबाको कुरा सुनेपछि उहाँप्रति हाम्रो सम्मानजनक दृष्टिकोण श्रृजना भयो । उहाँकी धर्मपत्नी दुर्गा के.सी.थापा महाराजगन्ज मेडिकल कलेजबाट स्वास्थ्य सहायक उत्तिर्ण गर्नु भएकी स्वास्थ्यसेवी हुनुहुन्थ्यो र बाटुलेचौर हेल्थपोष्टमा इन्चार्जको रुपमा कार्यरत । स्वास्थ्य क्षेत्रमा चेकजाँच गरेर औषधि दिने भएकाले मानिसहरु ‘डाक्टर्नी दुर्गा’ भन्थे भने कतिले ‘छलीकी बुहारी दुर्गा’ भनेर चिन्थे । तर उहाँ बाटुलेचौर सहित त्यस आसपासको ठाउँमा ‘छलीकी बुहारी नै भनेर परिचित हुनुहुन्थ्यो ।
शिव कुमार थापा आकर्षक व्यक्तित्वका धनी, बहुप्रतिभाशाली व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो । उहाँको बुबा स्याङ्जा छाङछाङदीबाट विदेशी सेनामा भर्ती हुनुभएकोले राम्रो पेन्सनवाला व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो । उहाँले आफ्नो घरजम बर्मातिरै जोड्नु भएको थियो । बर्माबाट शिक्षा हासिल गरी नेपाल आएका रामबहादुर थापा नेपाल प्रहरीको महानिरीक्षक भएपछि आफ्ना आफन्त पर्ने शिवकुमार थापालाइ बोलाएर नेपाल प्रहरी सेवामा प्रहरी जवानमा भर्ति गराए । तिक्ष्ण बुद्धि भएका सक्रिय शिवकुमार थापा बढुवा हुँदै स.इ. सम्म पुग्नु भयो ।
शिवकुमार थापाको आमा बितेपछि , उहाँको बुबाले नेपालको पोखरा बाटुलेचौरमा आइ स्थानिय छलि बस्नेतसँग दोस्रो बिवाह गरी बाटुलेचौरमै घरजम गरेर बस्नु भएको थियो । उहाँको घर त्यतिबेला बाटुलेचौर क्षेत्रमै सुन्दर भवनको रुपमा कहलिएको थियो भने “छलि” जनकविकेशरी धर्मराज थापाको सानीआमा हुनुहुन्थ्यो ।
शिवकुमार भनेपछि स्थानिय टोलेदादा, गुण्डा , फटाहाहरु थर्कमान हुन्थे । उनको मोटर बाइकको आवाज सुन्नेबित्तिकै “खोर—खोरे” खेलाउनेहरु थर्कटी लिएर चम्पट कस्थे भने ‘ग्याङ फइटरहरु कुलेलम ठोक्थे । उनि बाटोमा हिँड्दा हाँस कुखुराहरु पछि लाग्थे । मानौं उनिहरु शिवकुमारका आफन्त थिए । शिवकुमारले बाटोमा चर्ने हाँस कुखुराको लागि ‘चारा’ लिएर हिँड्ने र बाटोको किनारातिर चर्ने हाँस कुखुरालाई दिने गर्नाले हाँस कुखुराहरुले चिनेर पछि लाग्ने गर्दा रहेछन । त्यतिबेला पोखरामा टोलटोलमा खडा भएका क्लबहरुबिच फुटबल प्रतियोगिता आयोजना गरिन्थ्यो , यस्ता फुटबल प्रतियोगिता पृथ्वी नारायण क्याम्पस भित्र रहेको अन्नपूर्ण रङ्गशालामा हुने गथ्र्यो ।
फुटबल प्रतियोगिता संचालन गर्न चुस्त ,स्फूर्त, सक्रिय र कमाण्ड गर्न सक्ने रेफ्रि चाहिन्थ्यो । अन्यथा हो–हल्ला हुने खेल नै अवरुद्ध हुने गथ्र्यो । यस्तो चुनौतिपूर्ण फुटबल म्याच संचालन गर्ने अभिभारा शिवकुमार थापालाई जान्थ्यो र उहाँले सफलतापूर्वक फुटबल म्याच सम्पन्न गर्नुहुन्थ्यो ।
वि.सं. २०२८ सालमा बम्बइका सुप्रसिद्ध अभिनेता देवानन्दको फिल्म ‘हरे राम हरे कृष्ण’ को छायाङ्कन काठमाण्डौंमा हुदै थियो । फिल्म सेटको सुरक्षाको लागि प्रहरीको माग गरियो । देवानन्दले सुरक्षाको लागि हामीलाई “थापा” थर भएकै प्रहरी चााहिन्छ भनेपछि शिवकुमार थापालाई खटाइयो । शिवकुमारले राम्रो सुरक्षा प्रदान गर्नुभयो जस्लेगर्दा त्यस फिल्ममा उहाँलाई सानो भूमिका पनि दिइयो । देवानन्द, शिवकुमार संग घनिष्ट हुनुभयो । पारिवारिक सम्बन्ध स्थापित भयो पछि देवानन्दको आमाले शिवकुमारको धर्मपत्नी दुर्गालाई बम्बइबाट सल उपहार पठाइदिनुभयो ।
वि.सं २०३८ सालतिरको हिउँदयाममा मेरो घरकै छेउमा एउटा घटना घट्यो । बारीमा पसेर गोरुले बाली खाइदिएको झोकमा एकजना अधबैंसेले , आँसी लिएर गोरुको पछाडिको खुट्टाको घुँडा माथिको तन्किएको लिगामेन्ट छ्याप छ्यापगरी काटि दिएछन् । गोरु रन्थनिएर केही पर गएर थला परिहाल्यो । गोरुधनी गोरु खोज्दै जाँदा घाइते भएर थला परेको भेटेछन् , उनले गाँउका गण्य माण्य मान्छेहरुलाई जम्मा गरेर घात गर्ने मान्छेको खोजि गरीदिन अनुरोध गरे । कोहि कोहि मान्छेहरु घात गर्नेलाई गाली गर्दैथिए । यो कुरा शिवकुमारको कानमा पनि परेछ र हेर्न आउनुभयो । उहाँको नजर एकजना मान्छेमाथि अडिइहाल्यो र १÷२ प्रश्न गर्नुभयो । त्यो मान्छे जवाफ दिने क्रममा लर्वराइहाल्यो र शिवकुमारले तत्काल घोषणा गरिदिए “त्यो गोरुको खुट्टा काट्ने मान्छे यहि हो”। अन्त्यमा समाजले उनलाइ जरिवाना तोक्यो ।
शिवकुमार, धर्मपत्नी दुर्गा र दिनेश गरी ३ जनाको सानो , सुखी आन खुशि परिवार चलिरहेको थियो । प्रतिष्ठापूर्ण जीवन यापन गरिरहनु भएको थियो । उहाँहरु आफ्नै पिताजीले बनाउनु भएको घरमा बसीरहनुभएको थियो । श्रीमती दुर्गाले औषधि पसल चलाउनु भएको थियो । बारीमा सागसब्जि उमार्ने भएको थियो । यस्तैमा सानी आमा छलीले कसैको उक्साहटमा लागेर छोरा विरुद्ध अदालतमा अंश मुद्दा हाल्नुभयो । आफु एकल महिला भएको र छोरा बुहारीले घरबाट निकाला गरी घर कब्जा गरेको भनी त्यतिबेलाको पंञ्चायतकालिन भातृ संगठन नेपाल महिला संगठनलाइ उठाएर ल्याइ हुर्मत लिनुभयो । यता अदालतमा चलीरहेको अंश मुद्दा सानीआमा छलीको पक्षमा गयो फलतः शिवकुमार निरंशी , अनि बेघरबार हुनुभयो । प्रतिष्ठापूर्ण जीवन शैलीबाट एकै पटकमा सडकमा पुग्नुभयो ।
घर खाली गर्न प्रहरीहरु आए, शिवकुमारले आफ्नो कर्तव्य पुरा गर भन्दै आफु बाटो पारीको बुबा ओमकुमार श्रेष्ठ (साहुबुढा) को घरमा गएर बस्नुभयो । प्रहरीहरुले उहाँहरुको सामान छिमेकी जीवनारायण श्रेष्ठको घरमा राखिदिएर घर खाली गरी छलिलाई घरको चाबी बुझाएर शिवकुमारसंग फर्कन बिदा माग्न गए । प्रहरीहरुले बिदा माग्दा शिवकुमारले “म होटलमा खाजा भनिदिन्छु खाएर जाउ” भन्नुभयो । मैदान क्षेत्रमा यो तमाशा हेर्नेको भीड थियो । आफ्नै घरमा बसेको परिवार सडकमा पुग्यो । दुवै श्रीमान÷श्रीमतीले आफुलाई सम्हालेर आफ्नो संचयकाषको । रकम, तलब अनि ऋण गरेर बाबुको घरकै छेउमा जग्गा किनेर एकतले घर बनाउनुभयो । बेघरबार हुनुको पिडा शिवकुमारमा गहिरो संग परेको थियो । उहाँ अलि बढि निराश बन्नुभयो । यहि पिडाको कारणले २०४१ साल माघ महिनामा उहाँ बित्नुभयो । वल्लो घरमा उहाँको लाश थियो भने पल्लो घरमा त्यसदिन विवाह परेको थियो । प्रहरीको सम्मान सहित उहाँको अन्त्येष्टि भयो ।
यता छलीले घरजग्गा एकजना बजारिया साहुलाई रु ६०,०००(साठी हजार) मा बेचिन । दुर्गा केसीले थैली झुण्ड्याएर बाजेको पैतृक सम्पत्ति आफ्नो नाममा ल्याउनुभयो । छली भने पैसा बोकेर कहिले डेरामा, कहिले खाली घरमा र कहिले ठाँटीमा बस्न थाल्नुभयो । एकदिन उहाँले आफ्नो पैसा चोरले चोरी दियो भनेर घोषणा गर्नुभयो । पुरानो जिर्ण वडा भवनमै उहाँको मृत्यु भयो । शिवकुमार मनकारी मान्छे हुनुहुन्थ्यो । कसैको दुःखलाई हेरेर नबस्ने सहयोग गरिहाल्ने प्रवृत्ति थियो उहाँमा । गाउँका मानिसहरुलाई प्रशासनको चर्को फन्दाबाट बचाउन सक्दो सहयोग गनुहुन्थ्यो उहाँले ।
समयक्रमसँगै उहाँ बित्नुभएको पनि ४१ वर्ष भैसकेछ । तैपनि उहाँको स्मृति जिवन्त छ मानसपटलमा । भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली शिवकुमार प्रति ।
पोखरा–१६, बाटुलेचौर
अस्तु
