अहिले पनि परिवार नियोजनको साधन प्रयोगबारे विभिन्न भ्रम यथावत छन् । अझ स्थायी बन्ध्याकरणले स्वास्थ्यमा ठूलो क्षति पुर्याउँछ भन्नेे धारण राख्नेको संख्यासमेत ठूलो छ । सत्य के हो त ? परिवार नियोजन अंग्रजीमा ‘फेमेली प्लानिङ’ भनिन्छ । खासगरि नेपालमा प्रायले परिवार नियोजन भन्ने वित्तिकै स्थयी बन्ध्याकरण भनी बुझ्छन् । तर, त्यसो नभएर परिवार नियोजन भनेको सहि परिवारको योजना नै हो ।
खासगरि परिवार नियोजन दुई प्रकारले गर्न सकिन्छ । एउटा स्थायी बध्याकरण र अर्को अस्थायी साधनहरुको प्रयोग हो । तीन महिनादेखि १० वर्षसम्मको अवधिसम्म ग’र्भ निरोधकको रुपमा अस्थायी साधनको प्रयोग गर्न सकिन्छ । उपयुक्त जन्मान्तरको लागि यस्तो साधनले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्छ ।
खासगरि सन्तानको रहर पुगिसकेपछि स्थयी बन्ध्याकरणको साहारा लिने गरिन्छ । स्थायी बन्ध्याकरण पुरुष र महिलाको लागि फरक फरक तरिकाले गरिन्छ । पुरुषको लागि भ्यासेक्टोमी गरिन्छ भने महिलाको लागि मिनील्याप । भ्यासेक्टोमी भनेको पुरुषमा रहेको शु’क्र”कि’ट बहने नलिलाई ‘का”ट्ने’ हो । यसो गरेमा पुरुषबाट ‘शु’क्र’कि’ट वाहिर र्झन पाउँदैन ।
मिनिल्यापमा पुरुषको ‘सु’क्र’कि’ट महिलाको पाठेघर हुँदै फर्टिलाइजेसन बच्चा बन्ने ठाउँसम्म पुगेपनी महिलाको डि’म्ब, डिम्ब नलि ‘का”टेका कारण महिलाको पाठेघरको डिम्बनली जहाँ फरटिलाइजेसन हुने ठाउँसम्म आईपुग्न सक्दैन र बच्चा बन्ने प्रकृय रोकिन्छ। यस विषयमा वरिष्ट स्टाफ नर्स सरिता तामाङले सबैलाइ काम लाग्ने बिषयका बारेमा यसरी स्पष्ट पार्नु भएको छ ।
