लेखक : बिक्रम ढुंगाना त्यति सजिलै कहाँ मरिन्छ र! धेरै पटक सुन्दै आएको वाक्य हो तर यथार्थ बुझेकै रहेनछु किनकी मरेका भेट नहुने र बाचेका सित अनुभूति नहुने । समय र परिस्थिति एकनासको हुदैन । २०७२ साल बैशाख महिनाको भुइचालो र हालसालै कोरोना भाइरस ले निम्त्याएको विपतिले एकदमै फरक रुपमा पाएको महशुस गर्दैछु ।बेलाबखत झकझकाइ रहने भुइचालो र अहिलेको कोरोना भाइरसले एकोहोरो मृत्यु – चिन्तनमा घुमी रहदा “हे भगवान !” बाहेक अरु शब्द नै निस्किन्न । दिमागमा अब बाचिदैन होला भन्ने सन्देश प्रवाह भइरहन्छ र यस्तै चिन्तनले मृत्युप्रति खोतलिएको छ मेरो मन मस्तिष्क र भिन्न लेखक , दार्शनिकहरुको मृत्युका आलेख संगै कोर्दैछु केही शव्द अनि वाक्य ।
जिन्दगीको परम सत्य , परम अकाट्य , परम निसन्देह , परम अनिवार्य , परम अपरिहार्य र परम गन्तब्य बिषय भएर पनि सर्वाधिक थोरै पटक सोचिने , बुझिने र बोलिने शब्द हो मृत्यु ।मरणको बिषयमा कुरै गर्न पनि मान्छेहरु डराउछन , त्यसैले शब्दमा पनि स्वर्गवास , देहत्याग , चिरनिन्द्रा , देहान्त , बैकुण्ठबाँस जस्ता शब्द प्रयोग गरिन्छ ।खस्नु भएछ , बित्नु भएछ भन्ने शब्द भयबाट बच्ने गरेको देखिन्छ आम प्रचलनमा । लास नहेर्ने , घाट नजाने ब्यक्तिहरु धेरै हुन्छन ।
मृत्युप्रती यस किसिमको भए स्वभाविकै हो , मर्नु एकदिन सबैले पर्छ र सानैदेखि मृत्यु भनेको महादशा हो भन्ने गरिन्छ र मनसपटलमा त्यही रहन्छ । दार्शनिक सुकरात भन्नुहुन्छ ” मृत्युदेखि भयभीत हुनु कायरहरुको काम हो , किनकी असली जीवन भनेकै मृत्यु हो “।त्यसैगरि साधु यतीन्द्र दास भन्नुहुन्छ ” जिन्दगी मृत्युको प्रयोगशाला हो ” ।अनुभवीहरु भन्छन , मर्ने कला सिक्नलाइ बाच्नेकला पनि सिक्नुपर्छ ।तसर्थ हरदिन यसरी बाच कि तिमिले एकदिन सानदार मृत्युवरण गर्नुछ ।
त्यति सजिलै कहाँ मरिन्छ र! धेरै पटक सुन्दै आएको वाक्य हो तर यथार्थ बुझेकै रहेनछु किनकी मरेका भेट नहुने र बाचेका सित अनुभूति नहुने । समय र परिस्थिति एकनासको हुदैन ।
महात्मा बुद्ध आफ्ना शिष्यहरुलाइ बेलाबेला सम्शान घाटमा पठाउथे र मरण – स्मरण साधना सिकाउथे ‘मेरो कुनै पनि बखत , कुनै पनि क्षण मृत्यु हुन सक्छ ।यस्तो अनिश्चित जीवन बोकेर हिड्ने मेरो मनमा कतै मनोबिकार त छैन? यदि छ भने त्यसको उन्मुलन तुरुन्तै गर्नेछु ।
महात्मा बुद्धद्वारा शिक्षित यो मरण – स्मृति साधना अभ्यास आज हरेकलाई आवस्यक छ।आज मानिस स्वार्थी , भ्रष्ट ,हिशक , अत्याचारी भएको छ ।आफू बाहेक अरु संग कुनै चासो राख्दैन । मै खाउ , मै लाउ स्वभावले ग्रसित छ ।मोह , लोभ , स्वर्थमा जेलिएको छ ।यस प्रकारको स्वभावले मानिस मर्नुपर्छ भन्ने नै बिर्सिएको छ ।त्यसैले मानिस घाटमा गएर राम्ररी देखेर बुझेर आउ कि आखिर जिन्दगीको अन्तिम परिणति के हो भनेर ।
